Najważniejszym obszarem na terenie Polski, występowania piasków kwarcowych do produkcji piasków szklarskich jest niecka tomaszowska. Położona w centralnej Polsce, pomiędzy Tomaszowem Mazowieckim, Opocznem i Sulejowem od wielu lat jest przedmiotem, zarówno badań w zakresie zasobności surowców okruchowych, jak również podlega eksploatacji w/w surowców.
Pierwsze systematyczne prace geologiczne poszukiwawcze i rozpoznawcze złóż piasków kwarcowych, rozpoczęto na
przełomie lat 50-tych XX w. Ich efektem były dokumentacje geologiczne złóż Biała Góra I i Biała Góra II. Obecnie złoża te, są w całości lub częściowo wyeksploatowane i pozostawiane ich fragmenty włączone do nowych złóż. W latach 60-tych udokumentowane zostały złoża piasków szklarskich Biała Góra III – Wesoła, Góry Trzebiatowskie, Radonia i piasków formierskich Wygnanów i Grudzeń Las. Położone one były w sąsiedztwie wychodni utworów albu środkowego zaznaczających się w morfologii terenu charakterystyczną kuestą. Kompleksowe badania poszukiwawczo-rozpoznawcze obszarów występowania piasków i piaskowców kwarcowych szklarskich oraz formierskich, w rejonie niecki tomaszowskiej zostały przeprowadzone w latach 1973–1980.
Piaski w niecce tomaszowskiej wykorzystywane były od XVIII wieku, początkowo do celów gospodarczych w gospodarstwach domowych, a od połowy XIX wieku, rozpoczęto ich wykorzystywanie w procesie wytopu szkła. Surowiec wydobywany były sposobem podziemnym w rejonie Nagórzyc, gdzie zachowane są jeszcze wyrobiska komorowe, jak również sztolnie. Taki sposób eksploatacji został jednak zakazany, głównie ze względu na zagrożenia dla pracujących pod ziemią. Wydobycie piasków sposobem odkrywkowym podjęto w latach dwudziestych XX wieku w rejonie współczesnej kopalni w Białej Górze.
Produktem nie tylko piasek
Jednym z rejonów wydobywczych, ze zlokalizowanym zakładem przeróbczym, pozostaje obszar Grudzeń Las. W zakładzie Grudzeń Las Sp. z o.o. piaski kwarcowe poddawane są głębokiej przeróbce polegającej wstępnie na rozdrabnianiu i przesiewaniu. Procesy rozdziału frakcyjnego realizowane są przy pomocy hydrocyklonów i przesiewaczy wibracyjnych oraz separatorów spiralnych; dodatkowo materiał poddawany jest obróbce w zakresie separacji magnetycznej. Proces wzbogacania i przeróbki piasków kwarcowych prowadzi do uzyskania surowców takich jak: piaski szklarskie klasy 2-5 frakcji podstawowej, piaski formierskie klasy 1K różnych frakcji ziarnowych, żwirków i piasków filtracyjnych różnych frakcji, piasków do chemii budowlanej oraz piasków o specjalnych zastosowaniach w zależności od potrzeb odbiorców. W trakcie uszlachetniania piasków uzyskiwany jest także kaolin, o zawartości około 70% kaolinitu oraz produkowana jest mączka kwarcowa.
Źródła:
- Materiały własne
- K. Galos, A. Burkiewicz, Możliwości dalszego rozwoju polskiego przemysłu szklarskiego w œwietle udokumentowanej i perspektywicznej bazy zasobowej piasków szklarskich, Zeszyty Naukowe IGSMiE PAN, nr 76, 2009
- E. Poręba, M. Nieć, S. Dróżdż, Złoża piasków kwarcowych w Niecce Tomaszowskiej, stan i problemy ich dokumentowania, Górnictwo Odkrywkowe, , 3, 2018
SPONSOR STRONY: ekspercka – Pracownia Analiz Środowiska
Etykiety na odpadach niebezpiecznych. Wskazówki.
(ekspercka-Pracownia Analiz Środowiska)